Audiophiles (những người yêu thích, chuyên gia về âm nhạc) thường mô tả âm thanh của một chiếc tai nghe hoặc loa chỉ bằng một vài từ ngắn gọn. Chắc hẳn trong số chúng ta đều đã nghe qua một số thuật ngữ như “ấm”, “sáng”, “cân bằng” hoặc “V-shaped”.

Về mặt kỹ thuật, những từ trên miêu tả một dải tần số nào đó. Và nó vượt trội hoặc kém hơn so với những dải tần còn lại. Chính vì điều này mà mỗi tai nghe, loa,… đều có chất lượng hay màu sắc âm thanh (sound coloration/ signature) riêng.

Chất âm (Sound Signature) trong tai nghe là gì?

Nếu đã từng dùng qua nhiều loại tai nghe thì chắc hẳn bạn cũng cảm nhận được âm thanh của chúng không hoàn toàn giống nhau. Chiếc thì nghe có vẻ nhiều tiếng bass, chiếc thì có âm vực cao,…

Nguyên nhân là do tất cả những chiếc tai nghe đó đều được điều chỉnh để tạo ra màu sắc âm thanh riêng bằng những cách khác nhau. Vì thế mỗi tai nghe sẽ được sử dụng với mục đích không giống nhau, ngoại trừ một vài loại có thể đáp ứng được nhiều thể loại nhạc.

Để có được chất âm, nhà sản xuất phải điều chỉnh cần thận các driver trong tai nghe để khuếch đại hoặc giảm một tần số nào đó. Ngoài ra, chất liệu vỏ tai nghe (kim loại, gỗ, nhựa,…) cũng ảnh hưởng đến màu sắc của âm thanh.

Chất âm sinh ra để phục vụ cho nhu cầu cá nhân. Có thể bạn là người thích nghe nhạc có nhiều âm trầm (bass) hoặc âm cao. Hoặc đơn giản là không thể chịu được âm sáng vì tai nghe của bạn nhạy cảm với âm bổng (treble).

Các loại chất âm phổ biến của tai nghe

Tai nghe (loa) có thể được điều chỉnh âm bằng nhiều cách khác nhau. Một số được điều chỉnh để cho phù hợp cho các chuyên gia làm việc trong phòng thu, một số khác được điều chỉnh để nhiều người có thể nghe.

Cân bằng (Phẳng – Tự nhiên – Trung tính)

Tai nghe có chất âm cân bằng, về mặt kỹ thuật có thể hiểu nôm na là nó có các dải âm (thấp, trung, cao) hoạt động trong đúng phạm vi của chúng và không lấp áp các dải âm khác.

Kết quả cho ra một chất âm tự nhiên, trung tính, không có màu sắc. Đây là những âm thanh thường được phát ra từ phòng thu.

Các chuyên gia về âm thanh rất yêu thích chất âm tự nhiên này bởi họ tin rằng nó sẽ giúp họ có được những bản nhạc tốt nhất. Nếu những bài hát được làm ra từ các thiết bị không tự nhiên thì chắc chắn chúng sẽ cho cảm giác không nhất quán khi chúng ta nghe.

Chất âm trung tính cũng rất được những người đam mê âm nhạc lựa chọn bởi nó mang đến trải nghiệm âm nhạc gần với phiên bản gốc nhất. Tuy vậy, một số người lại cho rằng âm thanh phẳng buồn tẻ, không mang lại cảm giác thú vị.

Âm thanh cân bằng và trung tính có hơi phần khác nhau, tuy nhiên không đáng kể. Vì thế có thể xếp chúng chung vào cùng một loại.

Âm thanh cân bằng là âm thanh trung tính đã được điều chỉnh qua, tăng một chút âm trầm và âm bổng. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều trong trải nghiệm nghe nhạc.

Nó mang đến sự công hưởng tự nhiên giữa các thành phần (nhạc cụ, giọng hát), sẽ làm âm thanh dễ nghe hơn rất nhiều. Trong khi đó, âm thanh trung tính nghe có vẻ khô và nhàm chán hơn một chút.

Trầm (Bass)

Cái tên đã nói lên tất cả. Âm bass là một thứ không thể thiếu của một show nhạc sôi động. Loại âm thanh tổng thể này rất được giới trẻ ưa chuộng.

Âm thanh trầm rất hợp với các bản nhạc hip hop, điện tử. Loại âm thanh này sẽ thiếu đi sự chi tiết của dải âm thấp.

V-shaped

Loại âm thanh này được tạo ra khi bạn nâng cao âm trầm và bổng, trong khi giảm âm trung. Bình thường, tần số đáp ứng từ 20Hz đến 20kHz là một đường thẳng đại diện cho âm thanh trung tính. Sau khi được điều chỉnh thì đường thẳng này biến thành hình chữ “V”.

Đặc tính âm thanh V-shaped sẽ có rất nhiều âm trầm và bổng. Vì thế nó nghe to hơn, tạo ra một bản nhạc tràn đầy năng lượng.

Đây cũng là lý do vì sao âm thanh V-shaped lại được hầu hết mọi người ưa chuộng. Nó cũng là phương pháp an toàn nhất để điều chỉnh sound signature cho các thiết bị âm thanh.

Tuy nhiên phương pháp điều chỉnh này cũng có nhiều nhược điểm. Nếu không cẩn thận, nó có thể ảnh hưởng đến chi tiết của, tạo ra âm thanh mở đục không rõ ràng, không được kiểm soát.

Một vài tai nghe có âm thanh U-shaped, tức là âm trung không bị lép vế quá nhiều so với V-shaped.

Sáng (Bright)

Âm thanh sáng sẽ được tăng cường âm cao, cho bạn một cảm giác rõ ràng. Nhiều người có ý định kết hợp loại âm này với âm phụ (sibilance). Tuy nhiên đây không phải là việc làm hoàn toàn đúng.

Mặc dù vấn đề nằm ở các tần số nằm trong vùng âm bổng, tuy vậy chúng vẫn có thể được làm dịu đi tiếng “s” trong giọng của ca sĩ.

Bằng cách này bạn có thể nghe những âm thanh sáng mà không bị nhói tai. Loại âm thanh này rất phù hợp cho những người muốn nghe chi tiết nhất một bản nhạc. Ngoài ra các chuyên gia về âm thanh cũng có thể sử dụng loại tai nghe này.

Tối (Dark)

Trái ngược với âm sáng là âm tối. Những thiết bị âm thanh mang âm tối thường thiếu âm bổng. Vì thế dải âm trầm và trung sẽ lấn áp.

Tuy nhiên không phải vì thế mà âm thanh tối thiếu đi sự chi tiết. Một trong những chiếc tai nghe mang chất âm tối nổi tiếng nhất đó là Sennheiser HD 650.

Mượt mà (Smooth)

Khi bạn cố gắng làm mịn các tần số cao để tránh nhiễu âm thanh thì nó sẽ trở nên mượt mà hơn. Tai nghe có thể có chất âm mượt mà và sáng kết hợp. Nếu điều chỉnh cẩn thận, người nghe vẫn trải nghiệm được một âm thanh chi tiết ở dải trung và cao.

Ấm (Warm)

Khi tăng cường nhiều âm bass, kết quả sẽ cho ra một chất âm nghe rất “ấm”. Loại âm thanh này rất dễ để cảm nhận và nhận ra.

Một chiếc tai nghe có âm ấm sẽ giúp bạn có một trải nghiệm mượt mà và dễ vào tai. Tuy nhiên, quá nhiều âm trầm sẽ dẫn đến thiếu chi tiết trong các âm trung và bổng.

Chất âm của các hãng nổi tiếng

Khi nghĩ đến tai nghe, chắc chắn trong đầu sẽ nảy ra một vài thương hiệu nổi tiếng mà bạn biết. Mỗi thương hiệu tai nghe đều mang cho mình một chất âm riêng.

Vì thế khi đi mua tai nghe, hãy luôn xác định trong đầu xem mình muốn loại âm thanh gì, từ đó sẽ chọn được model của các hãng có thế mạnh về âm đó.

Audio-Technica

Tùy thuộc vào mức giá của tai nghe. Tuy nhiên về tổng thể, âm thanh của hãng được tăng cường ở dải âm trung. Chất âm sáng cũng khá tốt khi có được độ chi tiết cần thiết. Vì thế những chiếc tai nghe của hãng Audio-Technica thường được sử dụng ở phòng thu.

JBL

Âm thanh của hãng JBL nghe khá đầy đủ. Tức là âm bass sẽ tăng độ dày cho mọi thứ bên trong bản phối, từ nhạc cụ cho đến giọng hát. Giúp người nghe nhạc cảm thấy hài lòng và dễ chịu hơn.

Đôi khi một vài chiếc tai nghe không được tinh chỉnh cẩn thận dẫn đến âm thanh quá ấm và thiếu chi tiết. Nhìn chung tai nghe JBL thường được dùng để nghe nhạc, đặc biệt khi bạn đang trong một bữa tiệc.

AKG

Những chiếc tai nghe đến từ AKG thường xuất hiện ở các chương trình truyền hình (podcast), đài phát thanh. Âm thanh tai nghe AKG rất phẳng, tự nhiên. Rất phù hợp để tạo ra các bản tin âm thanh chân thực.

Âm trường của tai nghe cũng khá tốt, lý tưởng để tận hưởng những bản nhạc cổ điển hoặc jazz.

Sennheiser

Một hãng sản xuất thiết bị âm thanh khác đến từ Đức với rất nhiều loại tai nghe. Từ những mẫu có giá thành thấp đã được tăng cường nhiều âm bass.

Tai nghe tầm trung thì hơi khác một chút. Thay vì nhiều tiếng bass thì loại tai tầm giá này cho chất âm trung tính và có kiểm soát với dải âm trung đầy đủ và chi tiết. Dải cao thì ít đi một chút, tạo độ tối cho âm thanh.

Tai nghe cao cấp thường có giá hàng chục triệu đồng. Loại tai nghe này có cho âm thanh chi tiết tới mức tối đa. Âm trường rộng, mang đến trải nghiệm tuyệt vời khi nghe những bản nhạc cổi điển.

Beats

Thương hiệu này có lẽ không cần bàn nhiều về độ nổi tiếng. Họ là một trong những ông lớn trên thị trường tai nghe và thuộc sở hữu của Apple.

Về cơ bản hầu hết tai nghe của hãng đều có chất âm dạng V-shaped, với âm bass mạnh mẽ không lẫn vào đâu được và âm treble cao. Một vài năm về trước, Beats đã cải thiện chất lượng bass, khiến nó trở nên chi tiết và có kiểm soát.

Tuy nhiên, độ mạnh mẽ thì vẫn không thay đổi. Vì thế mỗi lần đeo tai nghe Beats, bạn sẽ có cảm giác như đang đứng trong một buổi trình diễn âm nhạc sôi động.

Sony

Nhắc đến Sony là chúng ta nghĩ đến ngay một thương hiệu nổi tiếng và lấy chất lượng đặt lên hàng đầu. Từ những mẫu giá thấp, bạn sẽ có được tai nghe có nhiều âm bass.

Những tai nghe tầm trung có âm thanh cân bằng hơn và vẫn có bass. Mẫu cao cấp cho chất âm sáng hơn.

Bose

Bose luôn cố gắng mang đến âm thanh cân bằng nhất cho khác hàng, ngay cả khi phải thông qua một bộ xử lý tín hiệu số (DSP). Kiểu dáng sẽ không được hãng chú trọng bằng chất lượng, vì thế một vài người không thích sản phẩm của Bose.

Các câu hỏi thường gặp

Chất âm nào phổ biến nhất?

Thực ra không có chất âm nào là phổ biến nhất cả. Nó còn tùy thuộc vào sở thích và nhu cầu của từng người.

Một vài thì thích nghe chi tiết, trong khi nhiều người lại thích nghe nhạc sôi động hoặc chỉ đơn giản là để thư giãn sau những giờ làm việc căng thẳng.

Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, loại âm thanh V-shaped là lựa chọn an toàn nhất của các nhà sản xuất để điều chỉnh âm tai nghe của họ. Ngoài ra, V-shaped cũng đáp ứng được nhiều nhu cầu hơn các loại âm khác.

Tai nghe âm trung tính có thể dùng để tận hưởng những bản nhạc khi bạn ở nhà hoặc ngồi một mình ở một nơi nào đó.

Các tần số âm thanh hoạt động như thế nào?

Khi âm thanh được tạo ra, các phân tử khí xung quanh chúng ta bị nén lại và tạo ra các dao động. Những dao động này tạo ra một chuỗi phản ứng của sóng cho phép âm thanh truyền trong không khí hay còn được gọi là sóng âm thanh.

Khi sóng âm thanh đến tai chúng ta, hệ thống thính giác phân tích nó qua 5 đặc điểm: biên độ, khoảng thời gian, bước sóng, vận tốc và tần số.

Các tần số sóng âm thanh có đơn vị là Hz và được xác định bởi số sóng được sinh ra trong 1 giây.

Những người có đôi tai khỏe mạnh có thể nghe trong dải tần từ 20 đến 20kHz và được chia làm 3 loại tần số chính:

• Bass (20-250Hz): Còn được gọi là âm trầm (thấp), Bass đại diện cho những tần số thấp nhất trong phổ âm thanh. Bass có vai trò thêm sức mạnh, chiều sâu cho một bản nhạc.
• Mids (250-2kHz): Đây là dải âm trung và thường là âm thanh nhạc cụ và giọng hát. Về cơ bản phần lớn những gì mà bạn nghe được đều nằm ở dải âm này.
• Treble (2kHz-20kHz): Đây là dải âm cao đại diện cho những tần số âm thanh cao nhất. Đây thường là âm thanh của những nhạc cụ như chũm chọe (cymbal), sáo và có nhiệm vụ làm cho bản nhạc được rõ ràng và chi tiết hơn.

Tại sao cần phải hiểu rõ từng loại chất âm?

Việc hiểu rõ đặc điểm của từng loại chất âm sẽ giúp bạn dễ dàng hơn trong việc chọn mua tai nghe, loa,…

Liệu bộ khuyếch đại trong tai nghe có ảnh hưởng đến Sound Signature?

Nói chung, các bộ khuyếch đại không ảnh hưởng gì đến chất lượng âm thanh của tai nghe. Đúng với cái tên, chúng có nhiệm vụ tăng âm lượng cực đại chứ không làm thay đổi màu sắc âm thanh.